Doku dökümü olarak bilinen nekroz hastalığı, bir veya daha fazla sayıda hücrenin ve organın geri dönüşü olmayacak şekilde hasar görmesi sonucu gerçekleşen patolojik bir ölümdür. Nekrozun adı, Latinceden gelmektedir. Apoptozis ile çokça karıştırılmaktadır. Fakat apoptozis doğal bir olaydır. Aynı zamanda vücuda zaman zaman faydası dokunur. Nekrozda böyle bir durum söz konusu değildir.
Nekroz Nedir?
Tıp dilinde canlı dokunun veya dokudaki hücrelerin (organların) ölmesi anlamına gelir. Latince kökenli olduğunu söylemiştik. Latincede ölmek veya öldürmek anlamlarına gelmektedir. Birçok farklı türü bulunmaktadır. Bu türler, hastalığın çıkma nedenine göre değişebilmektedir.
Nekroz Hastalığı Türleri Nelerdir?
Nekroz hastalığının birçok türü bulunmaktadır. Bu türler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Avasküler nekrozlar
- Yağ nekrozları
- Koagülasyon nekrozlar
- Akut tübüler nekrozlar
- Aseptik nekrozlar
- Likefaksiyon nekrozlar
- Gangrenöz nekrozlar
- Kazeifikasyon nekrozlar
- Fibrinoid nekrozlar
Yukarıda saydıklarımız nekroz hastalığı türlerinin her birinin kendine has bir özelliği bulunmaktadır.
Avasküler Nekroz Nedir?
Avasküler nekroz hastalığı, kemiklere ulaşan kan akışının azalması veya tamamen durması sonucu ortaya çıkar. Kan akışının durması ve azalması ile kemik dokusu yavaş yavaş ölür. Hücrelerde olan bu ölmeye avasküler adı verilmektedir. En çok 30 ile 50 yaş arasındakiler tehlike grubundadır.
Avasküler Nekroz Belirtileri
Avasküler nekrozun en büyük belirtisi eklemlerde olan şiddetli ağrılardır. İlk başlarda sıradan bir ağrı olarak başlayan bu süreç, zamanla şiddetlenir ve durulamayacak hale gelir. Özellikle kalça eklemlerinde bu ağrılar hissedilir. Ağrı sebebiyle oluşan hareket sıklığı, avasküler nekroz hastalığı belirtileri arasında sayılabilir.
- Şiddetli ağrı
- Halsizlik
- Hareketsizlik
Maddeleyecek olursak avasküler nekrozun belirtileri yukarıdaki gibidir.
Avasküler Nekroz Tedavisi
Tedavinin ilk amacı, kalçada olan ağrı veya sızıyı kesmektir. Bunu yaparken de kemiklerin hasar görmesi engellenmektedir. Avasküler nekrozun tedavileri, cerrahi ve cerrahi olmayan tedaviler olarak sınıflanır. Cerrahi olmayan tedaviler ilaç yoluyla halledilirken, cerrahi olan tedavilerde ameliyat bir seçenektir.
Yağ Nekrozu Nedir?
Tıpta ‘’saponication’’ olarak da anılan yağ nekrozu, avasküler nekroz tedavisi başlığında belirttiğimiz gibi benzeri şekilde fakat farklı bölgede baş gösterebilmektedir. Vurma veya çarpma gibi memeye gelen darbeler doğrultusunda memedeki yağ dokusu bölme bölme şeklinde ölür. Ölen hücreler sonucu arta kalan yağ, iltihaba yol açar. İltihap, bölgede bir kütleye sebebiyet verir. Bu nedenle meme kanseri ile çokça karıştırılır.
Yağ Nekrozu Belirtileri
Meme kanseri hastalığına çokça benzeyen yağ nekrozu, zaman zaman kanser ile karıştırılır. Semptomlar arasında memede ele değen kütleyi ve çevresindeki morluğu sayabilmekteyiz. Aynı şekilde aşırı hassasiyet ve deride veya meme başlarında olan çökme de hastalığın belirtileri arasında yer alır. Bazı insanlarda özellikle de küçük yaştakilerde memede çekinti de bulunabilir. Yağ nekrozu hastalığı belirtileri arasına bu saydıklarımız yazılır:
- Memede çekinti ve çökme
- Memede veya çevresinde morluk
- Ele gelen kütle
- Aşırı hassasiyet
Yağ Nekrozu Tedavisi
Meme kanseri ile oldukça fazla karıştırılan yağ nerkozunu teşhis edebilmek için öncelikle biyopsi yapılmaktadır. Biyopsi sonucuna göre bir tedavi süreci yazılır. Fakat çok farklı bir durum söz konusudur. Yağ nerkozu, pek çok zaman tedavi edilmez. Çünkü bu hastalık çoğu zaman kendi kendine geçebilmektedir. Kendi kendine geçmediği durumlarda bir tedavi seçeneğine başvurulmaktadır. Tedavi seçeneğinden ilki, bölgedeki sıvıyı çıkarmaktır. Yumru veya pütürlü hale gelen bölge söz konusu ise nekroz için ikinci bir seçenek olarak ameliyat yapılır.
Koagülasyon Nekrozu Nedir?
Pıhtılaşma nekrozu olarak da bilinen koagülasyon, kalp, böbrek veya böbrek üstlerinde gözükebilmektedir. Tanım olarak ölü dokularda pıhtılaşmış karakterizedir. Hastalığın birincil nedeni, iskemidir. İskemi de bir nekrozun türüdür. İskemi yaşanırken vücudun protein yapıları bozulur. Böylelikle pıhtılaşmış bir görüntü ortaya çıkar.
Koagülasyon Nekrozu Belirtileri
Belirtileri arasında kalp veya böbrek ağrıları gözükmektedir. Dışarı bir gözle de en belirgin koagülasyon nekrozu belirtisi, organ üzerindeki jelatin bir yapıdır. Fakat bu belirti iç organlarda gözükür. ‘’gangrenöz’’ olarak da anılan gangren, koagülasyonun bir farklı türüdür. Kendi arasında yaş veya kuru olarak ayrılan bu türlerde yaş gangrende bir erime göze çarpar. Kuru da ise mumyalaşma denilen kuruluk mevcuttur.
- Yaş gangrende erime
- Kuru gangrende kuruluk
- İç organda jelatin yapı
Koagülasyon Nekrozu Tedavisi
Koagülasyon nekrozunda tedavi seçenekleri, hastalığın hangi bölgede yer almasına göre değişmektedir. Kalp veya diğer hayati bölgeler için nekroz tedavisi, cerrahi yolla yapılabilmektedir. Diğer tedavi seçenekleri ise ilaçlar ile olabilmektedir. Tedavisi uzman doktorlar tarafından yapılır.
Diğer Nekroz Türleri
Nekrozlar, çokça çeşitlenmektedir. Canlı maddeleri fiziksel ve kimyasal maddelerin değişimi söz konusu olduğunda bu türlerin sayısı asla ama asla sabit kalmaz. Türler, gelişir ve değişir. Bu yazımızda en çok görülen nekrozun türlerini sıralayacağız ve onlar hakkına bilgiler vereceğiz.
Akut Tübüler Nekroz
En çok bilinen veya görülen türlerden biri olan akut tübüler nekroz hastalığı, çıkan günlük idrar miktarının oldukça fazla azalması sonucu gelişen böbrek yetmezliğidir. İdrardaki bu azalma ve akut tübüler, pek çok nedenle ortaya çıkmaktadır. Bu nedenler; ezikler, yanıklar ve vücuda gelen şiddetli darbeler şeklinde ilerlemektedir. Çeşitli enfeksiyonlar da akut tübülerin nedenleri arasına girmektedir. Tedavisi ise renal yetersizlik tedavisi olarak bilinmektedir. Amaç, günlük vücutta çıkarılan idrar miktarını attırmaktadır. Damardan veya ağızdan alınan ilaçlar, tedavi süreçlerinde yer alır.
Aseptik Nekroz
Avasküler veya diğer adıyla aseptik nekroz hastalığı, genellikle bireyin uyluk kemiğinde ortaya çıkar. Buraya ‘’femur’’ ismi verilir. Yani kalça bölgesidir. Daha nadir bir biçimde kol kemiğinde de cereyan etmektedir. Hastalığın çıkış nedeni değişebilmektedir fakat nedeni ne olursa olsun hastalık, kemik dokusunda belli bozulmalara yol açar. Bu bozulmalara kemik dokusunda ölüm adı verilir.
Fiziki hareketlerimizi kısıtlayan bu hastalık, çokça ağrılıdır. Hastalığın teşhisinde röntgen filmleri, MRG, BT veya SPECT tetkikleri tercih edilmektedir. Birçok tedavi seçeneği olsa da kesin olarak tedavisi ne yazık ki var olmamaktadır. Bireye uygulanan tedaviler, genelde ağrıyı azaltmaya yönelik olmaktadır. Ayrıca tedavinin asıl amacı, hastalığı daha ileri bir yaşa itelemektir.
Likefeksiyon Nekrozu
Likefeksiyon nekrozu, tipik olarak bakteriyel bazan mantar infeksiyonlarında cereyan etmektedir. Enzimatik sindirim gerçekleşen türlerden bir tanesidir. İskemik nekrozunda veya koagüasyon nekrozlarının yerlerinde de görüldüğü olmuştur. Bu hastalık sonucunda hücre yapı ve elemanları ciddi bir şekilde zarara uğrar, hastalık ilerledikçe ise hücreler yavaş yavaş ölür. Tedavisinde çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır.
İskemik Nekroz
Vücutta meydana gelen herhangi bir darbede veya kan akışının sekmeye uğraması durunda iskemik nekrozlar baş gösterebilir. Emboli, kemoterapi veya periferik vasküler İskemik nekroz hastalığına neden olabilmektedir. Kalp, beyin, sindirim sistemi ve iskelet yapısında görülebilmektedir. Tedavi seçeneği geniş olmasına rağmen bir hayli meşakkatlidir.
Fibrinoid Nekroz
Kısa tanımı ile aşırı duyarlılık sonucu meydana gelen, kan duvarlarında orta veya küçük yapılı nekrozlara fibrinoid nekrozlar ismi verilmektedir. Mikroskobik seviyede küçük odalar oluşturan bu hastalık, arter çeperlerde sıkça ortaya çıkar. Fibrinoid, bağışıklık sisteminin reaksiyonlarında oluşan sıra dışı bir nekroz hastalığı türüdür.
