Romatizma ya da diğer bilinen adıyla romatizmal hastalıklar, vücutta eklemleri veya bağ dokularını etkileyen kronik, aralıklı ama sık ağrılara neden olan bir çeşit hastalıktır. Romatizma neredeyse her yaş grubunda görülebilen ve vücudunda savunma mekanizmasında çeşitli bozukluklara neden olabilen bir hastalıktır. Romatizmal hastalıklar genellikle kroniktir. İnsanlar romatizmanın nedeninin soğuk ya da sıcak havalar olduğunu düşünürler, ancak bu yanlış bir düşüncedir.
Romatizmal hastalıklar kilolu kişilerde daha fazla ağrıya neden olur. Ayrıca bu hastalık eklemlerde şişlik, sıcaklık ve ağrı ile kendini belli eder. Romatizma ağrıları eklemlerin ve bağların yanı sıra kalp, damarlar, sinir sistemi, akciğer, karaciğer gibi birçok organı ve sistemi etkileyebilmekte. Bu yüzden romatizmal hastalıkların erken teşhisi, daha büyük sorunlara engel olmak için önemlidir. Romatizma sürekli olarak doktor kontrolü ve ilaç kullanımı gerektiren bir hastalıktır.
Romatizma Neden Olur?
Romatizmal hastalıklar, genellikle insanların bağışıklık sistemlerinin yanlış çalışmaya başlamasından sonra kendi dokularına saldırması sonucunda ortaya çıkar. Bu durumun oluşma nedenleri henüz uzmanlar tarafından kesin olarak belirlenmemiş olsa bile bu alanda çalışmaların hızla ilerlediğini söyleyebiliriz. Bazı kişilerde ise romatizmanın tek sebebi, genlerdir. Bunun yanı sıra romatizmaya neden olan diğer etmenler ise hastanın sigara kullanması, hava kirliliği ya da hastanın vücudunda enfeksiyona neden olacak herhangi bir şey bile olabilmektedir.
Yapılan araştırmalar sonucunda uzmanlar romatizmanın ortaya çıkmasında cinsiyetin de büyük etkisi olduğunu söylüyor. Araştırmalara göre romatizmal hastalıklar, kadınları erkeklere göre daha fazla etkilemektedir.
Romatizmal Hastalıklar Nelerdir?
Romatizmal hastalıkların 200’den fazla alt tipi vardır. En sık rastlanılan romatizmal hastalıklar ise şunlardır:
OSTEOARTRİT (Eklem Kireçlenmesi)
En sık görülen eklem romatizmasıdır. Eklem kıkırdağında yaşanan yapı bozulması ve zamanla kaybolması bu hastalığa sebep olur. Eklem romatizması genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkar. Hastalık en çok insanların diz, kalça ve el parmak eklemlerinde görülmekte. Hasta olan kişilerde ağrı, hareket kısıtlama ve el ayak parmaklarında şekil bozukluklarına neden olur. Kesin bir tedavisi yoktur.
ROMATOİD ARTRİT
Hastalığın diğer adı iltihaplı romatizmadır. Romatoid artrit, eklemler haricinde hastanın iç organlarını da etkileyebilmektedir. Genellikle hastalarda bilekler ve parmaklarda ağrı, şişlik gibi belirtilerle ortaya çıkar. Hastalığın tanısının konması için fizik muayene, romatizma testlerinden de yararlanılır. Bu hastalıkta erken tanı çok önemlidir.
ANKILOZAN SPONDİLİT
Genel olarak omurgada ağrı yapan kronik bir romatizmal hastalıktır. Bu hastalık çok genç yaşlarda ortaya çıkar. Ankilozan spondilit erkeklerde daha sık görülmektedir.
BEHÇET HASTALIĞI
Ağızda ve cinsel bölgede ağrı yapan yaralar, göz iltihabı ve deride ortaya çıkan bir hastalıktır. Halk arasında behçet hastalığının sadece deriyi etkilediği düşünülmekte. Fakat bu hastalık kişilerin bacakları ve akciğerleri başta olmak üzere birçok organında damar tutulumu yaparak hayati tehlike oluşturur. Behçet hastalığı en sık 20-30’lu yaşlardaki insanlarda görülmektedir.
SİSTEMİK LUPUS ERİTEMATOZUS (SLE)
Genellikle genç ve orta yaşlı kadınlarda görülen, romatizmal hastalıklar içerisindedir. Yüzde kızarıklık, eklem ağrısı, akciğer ve kalp zarında sıvı birikmesi, anemi gibi durumlara neden olur. Hastalık tedavi edilmezse ölümcül olabilmektedir.
GUT
40 yaş üstü erkeklerde sık sık görülen GUT, birkaç günde geçen ancak ara ara tekrarlayan bir hastalıktır. GUT tedavi edilmezse hastaların böbreklerinde büyük sorunlara neden olur.
Romatolojik Hastalıkların Belirtileri
Romatolojik hastalıkların çok farklı belirtileri olabilmekte. Her belirti, romatizmal hastalık demek değildir. Ancak en sık görülen belirtiler ise;
- Eklemlerde ağrı ve şişlik,
- Eklemlerde sinovit yani eklemlerde iltihaplanma ve sıvı birikmesi,
- Kas ağrısı,
- Tükürük azalması,
- Sırt ve bel ağrısı,
- Ciltte döküntüler,
- Deride sertlik,
- Göz yaşı azalması,
- Görmede sorun yaşama,
- Uzun süre devam eden ateş,
- Gözlerde kızarıklık,
- Nefes darlığı, öksürük, balgamda kan görülmesi,
- Sindirim sistemi şikayetleri,
- Kas güçsüzlüğü,
- Böbreklerin düzgün çalışamaması,
- Sinir sistemi bozuklukları (felç),
- Damarlarda pıhtılaşma,
- Cilt altında bezeler,
- Güneşe karşı aşırı hassasiyet olarak sıralanmaktadır.
Romatizmal Hastalık Çeşitleri
Romatizmal hastalıklar çok fazla çeşide sahiptir. Fakat uzmanlar genellikle iltihaplı romatizma ve iltihaplı olmayan romatizma ya da iltihapsız romatizma olarak iki gruba ayırır. İltihaplı romatizma: Mikropların veya bakterilerin neden olduğu bir romatizma çeşididir. Çok ağrılı geçen iltihaplı romatizma her yaştan insanda görülür. İltihaplı olmayan romatizma: Bu çeşidin sebebi tamamen kişinin hareketleriyle ve yaşamıyla alakalıdır. Kireçlenme, aşırı kilo, kazalar gibi birçok sebep iltihapsız romatizmaya sebep olur.
Romatizmal Hastalıklar İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Romatizmal hastalıklar, romatolojik hastalıklar olarak da bilinmektedir. Bu yüzden romatizma ve romatizma ağrıları için romatoloji bölümündeki uzman romatologlara gidilmelidir. Romatoloji bölümündeki romatologlar, fizik tedavi rehabilitasyon doktorlarıyla birlikte çalışarak hastalığı tedavi ederler.
Romatizmal Hastalıkların Tanısı ve Tedavi Yolları
Romatizmanın tanısı için farklı farklı romatizma test yöntemi vardır. Tanı konulabilmesi için öncelikle hastanın hikayesi dinlenir ve aynı zamanda kişinin genetik geçmişi de incelenmektedir. Fiziksel muayenenin ardından doktorlar isterse hastaya çeşitli testlerin yapılmasını da isteyebilmekte. Bu testlerin arasında kan testleri, biyopsi ve radyolojik testler yer alır. Bütün hastalıklarda olduğu gibi romatizmal hastalıklarda da erken teşhis çok önemlidir. Erken teşhis hastalarda yaşanabilecek sakatlık, organ yetmezliği gibi büyük sorunları önleyebilir.
Romatizma hastalığının tam teşhisi konduktan ve hastalığın çeşidinin ne olduğu anlaşıldıktan sonra hastaya özel tedaviye başlanır. İlaçların yanı sıra fizik tedavi uygulamaları da romatizmal hastalıkların iyileşmesi için kullanılan tedavi yollarındandır. Hastalığın çabucak iyileşmesi ve daha fazla ilerlememesi için önerilen tedavi yönteminin düzenli uygulanması çok önemlidir.
Romatizmal Hastalıklarda Fizik Tedavi Uygulamaları
Romatizmal hastalıklarda ilaç tedavisinin ardından fizik tedavi uygulamalarına başlamak gerekir. Fizik tedavinin amacı; ağrı ve hareket kısıtlılıklarını ortadan kaldırmak, eklem hareketlerini geliştirmek, kasları güçlendirmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Fizik tedavi uygulamaları hastaların çoğunda iyileşme görülmesine sebep olur. Tedavi esnasında yapılması gereken en önemli şey her gün düzenli egzersiz yapmak ve doktorların dediklerine harfiyen uymaktır.
Romatizma Hastalarının Yaşam Kalitesini Yükseltecek İpuçları (İklim, beslenme vb.)
Romatizma hastalarının daha iyi yaşam sürebilmeleri için basit ama etkili yöntemler vardır. Bunlardan en önemlisi, eklem problemleri ile mücadele eden kişilerin fazla kilolarından kurtulmaları olacaktır. Fazla kilolar bel ve bacaklara binen yükü artırır ve aynı zamanda eklem problemlerine yani romatizmal hastalıklara neden olur. Halk arasında bilinenin aksine soğuk ya da nem, romatizmaya neden olmaz. Fakat, romatizma hastalarının hava değişimlerine karşı daha hassas oldukları da bir gerçektir. Bu yüzden, romatizmal hastalıklara sahip olan kişiler soğuk ve rutubetli ortamlardan kendilerini korumalıdırlar.
Sigara, romatizma hastalarında kan dolaşımını ve eklemleri en olumsuz etkileyen şeylerden biridir. Akciğer tutulum riskinin yüksek olduğu romatizma hastalıklarında, sigara hem tedaviyi olumsuz etkiler hem de hastalığın ilerlemesine neden olur. Romatizmal hastalığa sahip birinin daha kaliteli bir yaşam sürmesi için yapması gereken en önemli adımlardan biri de stresten uzak durmaktır. Vücudumuzdaki stres oranı, bağışıklık sistemini etkiler ve vücudun hastalıklara karşı direncini azaltır.
Fizik tedavi, romatizma hastalarının iyileşmelerinde sık kullanılan bir yöntemdir. Fizik tedavi gerektirmeyen ancak çok ağrılı romatizmal hastalıklar taşıyan kişiler günlük olarak eklemlerinin hareketlenmesini sağlayan basit ama işe yarar egzersizleri yaparsa bu kişilerin ağrılarında azalma gözlemlenebilmektedir.
Romatizmanın dostu D vitaminidir. D vitamini sadece kemiklere değil aynı zamanda eklemlere de çok iyi gelir. D vitamini almanın en kolay yolu güneşe çıkmaktır. Bu yüzden günde en az 20-30 dakika el, yüz, kollar gibi çeşitli yerleri güneşle temas ettirmek oldukça faydalıdır.
Kış aylarında çok sık güneş göremiyoruz diyorsanız D vitamini sağlayan besinler tüketebilirsiniz. Ayrıca tahlil yaptırılarak D vitamini seviyenizi ölçtürdükten sonra D vitamini takviye edici gıdalar alabilirsiniz. Böylece romatizmal hastalıklar oluşmasında hem önüne geçmiş olursunuz hem de var olan hastalığınızın daha fazla ilerlemesini engellemiş olursunuz. Vücudun daha sağlıklı olması için sadece D vitamini değil aynı zamanda farklı vitaminler ve mineraller de alınmalıdır.
