Astım nedir diye baktığımız zaman, akciğerlerdeki hava keseciklerinin iltihaplanması sonucu astım hastalığı ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığın kesin tedavisi yoktur. Fakat belirtilerini hafifletmeye yönelik tedaviler bulunmaktadır. Hastalığın atakları nefes darlığı, öksürük, göğüste sıkışma ve hırıltı şeklinde gerçekleşmektedir. Kişinin hava yollarının tekrarlayan şekilde tıkanmasıyla devam eden kronik bir akciğer hastalığıdır. Bu yazımızda bu akciğer hastalığıyla ilgili merak ettiğiniz her ayrıntıyı bulabilirsiniz.
Astımın Sebepleri
Astım nedir sorusuna içeriğimizin başında yanıt vermiştik. Hastalığa sebep olan etmenler hakkında da bilgi verelim. Astım, solunum yollarını tıkayarak nefes almayı zorlaştırır. Kişinin hava yolu üzerindeki düz kasları bazı nedenlerden dolayı kasılmaktadır. Bunun sonucunda mukus denilen yapışkan salgı artar. Ardından kişinin hava yolları daralır. Tetikleyici sebeplere bağlı olarak bu hastalığın atakları öksürüğe bununla beraber hırıltıya ve nefes darlığına sebep olabilmektedir. Astım hastalığının sebepleri ise;
- Ailenin başka bireylerinde bu hastalığın görülmesi,
- Toz ve kimyasal maddelere maruz kalınan meslekler,
- Bebekken alerjenlere maruz kalmak,
- Bebekken ağır solunum hastalıkları geçirmek,
- Hamilelik döneminde annenin sigara kullanması,
- Kişinin yoğun sigara dumanına maruz kalması
olarak ifade edilebilmektedir.
Astım Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?
Hayat boyu dikkat edilmesi gereken solunum yolu hastalığının çeşitleri aşağıdaki gibidir:
Alerjik Astım
Bu tür hastalığa sahip kişiler; besin alerjisi, egzama, alerjik rinit gibi farklı alerjik hastalıklara yatkındır. Alerjik astım tetikleyicileri ise polen, fındık, yumurta, süt, ağır parfümler, küf gibi şeylerdir.
Alerjik Olmayan Astım
Yetişkinlerde daha fazla görülmektedir. Özellikle kadınlar bu tür hastalığa yakalanmaya daha yatkındır. Çevresel ve genetik faktörler bu hastalıkta etkindir.
Mevsimsel Astım
Yılın belirli zamanlarında veya belirli şartlarda bu hastalık ortaya çıkmaktadır.
Mesleki Astım
Boya kimyasallarına, böcek ilaçlarına ve diğer zararlı maddelere maruz kalanlarda görülmektedir.
Egzersize Bağlı Astım
Kişilerde spor sırasında veya hemen sonrasında alevlenen bir krizdir.
Astım Belirtileri
Hastanın solunum yolları tıkandıkça ataklar ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığın belirtileri; nefes darlığı, öksürük, hırıltı ve göğüste sıkışma olarak kendini göstermektedir. Tanı konulmasına neden olan hastalık özellikleri; tekrarlayıcı olmaları, bazı alerjen maddelere maruziyet, gece ve sabaha karşı ortaya çıkan sıkıntılar, spor sonrası tetiklenmelerdir.
Bu hastalıktan mustarip olanlar, ataklar arasında kendilerini iyi hissederler. Tanıyı koyabilmek için kapsamlı hasta öyküsü, muayene bulguları, solunum testleri gerekmektedir. Astım belirtileri genel olarak;
- Kriz halinde kuru öksürük,
- Hırıltılı nefes alıp verme,
- Göğüste sıkışıklık ve tıkanıklık,
- Nefes darlığı,
- Nefes alıp verirken ıslık sesi olarak sıralanabilmektedir.
Astım Genetik midir?
Bu hastalıkta genetik faktörler ve çevresel faktörler etkili olmaktadır. Ailesinde bu tür hastalık olan kişilerde hastalığın görülme riski vardır. Ayrıca egzama veya saman nezlesi olan kişilerde solunum yolu hastalıklarının görülme olasılığı yüksektir. Fakat ailede kimsede astım olmasa da kişide çıkma olasılığı vardır. Genetik olarak bazı maddelere karşı hassas olan kişiler bu hastalığa yatkın olabilmektedir. Ebeveyninde bu hastalık olmasa da genetik geçişlerden dolayı solunum yolu hastalıkları görülebilir.
Astım Kimlerde Görülür?
Bu hastalık hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülmektedir. Ayrıca aşağıda sıralayacağımız kişilerde hastalığın görülme riski yüksektir:
- Hava kirliliği fazla olan şehirlerde yaşayan kişilerde görülebilir.
- Sigara içenlerde ve sigara dumanına maruz kalanlarda hastalık nüksedebilir.
- Mesleği gereği kimyasallarla çalışan kişilerde bu hastalık fazladır.
- Fırıncılık, sağlık personeli, marangozluk, tekstilcilik, tütün üretimi, mobilyacılık gibi mesleklerde çalışanlarda görülebilir.
- Alerjisi olan insanlar bu hastalığa daha kolay yakalanabilir.
- Aile bireyleri içinde bu hastalık varsa kişilerin hastalığına yakalanma riski yüksektir.
- Kişilerin kilolu olması bu hastalığa kolay yakalanmaya neden olabilir.
Anlaşılacağı üzere astım doğuştan da olabilir, sonradan da görülebilir.
Astımı Tetikleyen Faktörler
Gün geçtikçe dünyada artan bu hastalığı tetikleyen faktörler;
- Bahar mevsimindeki polenler,
- Klimalar,
- Viral olan enfeksiyonlar,
- Hava kirliliği,
- Parfüm, sprey ve temizlik ürünleri,
- Yemeklerin kokusu ve yemek buharı,
- Sigara içmek veya sigara dumanı,
- Yaşam alanlarında toz barındıran eşyalar,
- Fast food gibi katkılı gıdalar,
- Stres, ağlama ve gülme
olarak sıralanabilmektedir.
Astıma Ne İyi Gelir?
Kişiler astım hastalığına yakalanmışsa aşağıdakilere dikkat ederek daha konforlu yaşayabilirler:
- Kişiler alerjenlerden uzak durmalıdır.
- Polenlerin sık olduğu bahar aylarında kapalı ortamlarda durmalıdırlar.
- Odalarını sıkça havalandırmalıdırlar.
- Çarşaf ve nevresimlerini sıkça değiştirmelidirler.
- Evcil hayvan beslememelidirler.
- Sigara içilen ortamlardan uzak durmalıdırlar.
- Parfüm, deodorant ve spreylerden uzak durmalıdırlar.
Astım hastaları bunlara dikkat etmesi halinde, kendisini krizden de korumuş olur.
Astım Hastalarının Dikkat Etmesi Gerekenler
Astım hastalarının, hastalığı tetiklememek adına dikkat etmesi gereken şeyler vardır. Bunlar;
- Yatak ve yorgan sentetik yapıda olmalıdır. Nevresim ve çarşafları 50 derecede haftada bir yıkamak gereklidir.
- Özellikle kişinin yatak odasında; halı, kadife perdeler veya pelüş oyuncaklar olmamalıdır. Toz tutan eşyalar kullanılmamalıdır.
- Ev ortamı nemli olmamalı ve evdeki halılar güçlü elektrik süpürgeleri ile temizlenmelidir.
- Hastalar sigara içmemelidir. Sigara içilen ortamlardan kaçınmalıdır.
- Solunum yolu hastalıklarına yakalanmamak için her yıl eylül veya ekim aylarında grip aşısı yaptırılmalıdır.
- Soğuk havalarda üşütmemeye dikkat edilmelidir.
- Bu hastalıktan mustarip olanların egzersiz yapması atak geçirmelerine neden olabilmektedir. Spor yapmadan önce solunum yolu genişletici ilaçlar alınmalıdır.
- Bazı hastalarda mide reflüsü bulunmaktadır. Mide reflüsü atakları artıran bir rahatsızlıktır. Bu sebeple tedavi edilmelidir.
- Çocuk hekimleri, göğüs hastalıkları uzmanı, alerji uzmanı gibi doktorlar tarafından bu astım takip edilmelidir.
olarak sıralanabilir.
Astım Hastaları Nasıl Hisseder?
Bazı hastalar krizin başlayacağını anlarlar. Çoğu hastada; burun tıkanıklığı, boğazda yanma, hapşırık, su gibi burun akıntısı, öksürük gibi öncü belirtiler gözükür. Bazen de ense, çene, saçlarda kaşınma hissi krizlere öncülük edebilmektedir. Bazı kişiler terleme, ağrı, kol ve bacak gibi bölgelerde kızarma belirtilerini krizin habercisi olarak söylemişlerdir. Çocuklarda ise krizlerde nezle gibi üst solunum yollarının enfeksiyonları önem arz eder. Bu hastalığa yakalanmış çocukların burun akıntısı, boğaz ağrısı, nefes darlığı, öksürük, hırıltı gibi şikâyetleri olur. Bu şikâyetler gece veya ertesi gün ortaya çıkar. Bu hastalığı 3 seviyeye ayırabiliriz:
- Hafif dereceli krizler: Hasta günlük işlerini rahatlıkla yapar. Fakat ağır işlerde zorlanabilmektedir.
- Orta dereceli krizler: Öksürük ve hırıltı uzun süreli olarak hastayı bırakmaz. Haftada bir veya iki kez yoğun ilaç tedavisi gerekebilmektedir. Belki senede iki kez hastanede tedavi gerektirecek durumlar yaşanabilmektedir.
- Ağır dereceli krizler: Öksürük ve hırıltılar şiddetlenerek her gün yaşanır. Bu tür hastalar her üç veya dört ayda bir hastaneye yatmalıdır. Ayrıca ağır krizlere yapay solunum uygulanmaktadır.
Astım Hastalığı Tanı ve Tedavisi
Astıma tanı koyabilmek için kişinin hastalık öyküsü önemlidir. Hastadan dinlenen ayrıntılı öyküde belirtiler hastalığa uyuyorsa, ataklar sorgulanmaya başlanır. Hastalığın tanısı için risk faktörleri yeterli olmamaktadır. Risk faktörleri bulunan kişilerden risk sebeplerinden uzak durmaları istenir. Hastalıkla uyumlu nefes darlığı ve öksürük yaşanıyorsa, doktor kişiden solunum fonksiyon testi (SFT) ve alerji testi isteyecektir. Ayrıca kişiden akciğer röntgeni talep edecektir. Bu verilerin tamamıyla astım teşhisi konulmaktadır.
Günümüzde bu hastalığı yok edecek bir tedavi bulunmamaktadır. Fakat hastalığı erken tanı ve tedavi ile kontrol altına almak mümkündür. Böylece kişinin yaşam kalitesi yükselir. En güzel tedavi yöntemi ise kişilerin hastalığa yakalanmadan risk faktörlerinden korunmaktır. Bunun için hastalığa karşı önlem almak çok önemlidir. Bazı kişiler yeterli önlem alsa da hastalığa yakalanmaktadır. Doktor hastalığın teşhisini koyarsa iki türlü tedavi yöntemi vardır. Bu tedavilerden birincisi ataklar sırasında yapılacak tedavilerdir. İkincisi ise hastaya atakları haricinde yapılacak tedaviler olarak ifade edilebilmektedir. Bu hastalıkta kullanılan teknikler şu şekilde açıklanabilir: Sprey tedavisi, ataklar esnasında hızlıca kasların gevşemesini sağlamaktadır. İlaç tedavisi, ataklar dışında uzun süre kullanılan ilaçlardır. Oksijen tedavisi ise astım hastası olan kişiye belirli periyotlarla oksijen verilmesidir.
Astım nedir sorusuna yanıt vererek, hastalıkla ilgili detayları sizlerle paylaştık. Diğer içeriklere ana sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
