Behçet sendromu olarak da bilinen Behçet hastalığı, vücutta yer alan kan damarlarının iltihaplanması ile karakterize edilir. Nadir görülen kronik bir hastalıktır. Bu hastalığın ortaya çıkışı vücudun bir otoimmün veya bağışıklık sistemi bozukluğu sonucudur. Enfeksiyon belirtileri gösterdiğinde kendini gösterip ortaya çıkar. Ünlü Türk dermatolog ve bilim adamı Hulusi Behçet, sendromun üç ana belirtisini ilk olarak 1924 yılında bir hastasında tanımlamıştır.1936 senesinde de hastalıkla ilgili araştırmasını yayınlamıştır. 1947 yılında Cenevre’deki Uluslararası Dermatoloji Kongresi’nde hastalık resmi olarak kabul görmüştür. Bu hastalığa Morbus Behçet adı verilmiştir.
Behçet Hastalığının Nedenleri
Bu sendroma sebep olan durumun kesin nedeni bilinmemektedir. Orta Doğu ve Asya bölgelerinde daha yaygın olması nedeniyle genetik ve çevresel faktörlerin neden olduğu düşünülmektedir. Tıp uzmanları, Behçet hastalığı sebebini vücudun bağışıklık sistemi bozukluğuna bağlamaktadır.
Bağışıklık sisteminde bozukluk olduğu için enfeksiyona gerektiği gibi tepki veremediğinden bu sendrom ortaya çıkmaktadır. Zaten otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminde yanlışlıkla vücuttaki sağlıklı hücrelere saldırdığında ortaya çıkar. Behçet rahatsızlığının belirti ve semptomlarının genel olarak vaskülit ya da kan damarlarının iltihaplanmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu durum herhangi bir atardamar ya da toplardamarda görülür. Vücutta yer alan her büyüklükte toplardamara zarar verebilir.
Bugüne kadar tıp uzmanlarının yapmış olduğu araştırmalar sonucunda hastalıkla ilişkili birkaç gen keşfedilmiştir. Bazı araştırmacılar ise bu hastalık genlerine sahip olan kişilerde bir virüs ya da bakteri türünün bu genleri tetiklediğini söyler. Bu durum hastalığın oluşuna sebep olmaktadır. Behçet hastalığı çocukları ve yaşlıları etkileyebilse de genel olarak en sık yirmili ve otuzlu yaşlarındaki erkek ve kadın hastaları etkiler. Erkekler kadınlara göre bu hastalıktan daha şiddetli etkilenir.
Yaşanılan coğrafya, bu hastalığın prevalansını etkiler. Behçet rahatsızlığı, özellikle şu ülkelerde daha yaygın olarak görülür; Çin, İran, Japonya, Kıbrıs, İsrail ve Türkiye olmak üzere Orta Doğu ve Doğu Asya’dan gelen insanlarda bu hastalık daha yaygındır. Sonuç olarak, bu hastalık halk arasında İpek Yolu hastalığı olarak da bilinir.
Behçet Hastalığının Belirtileri
Hastalığın erken dönem evrelerinde birbiri ile çok alakasız görünen birçok belirti ve semptom kendini gösterir. Bu sendromun semptomları kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Zaman içerisinde şiddetlenir ya da daha az şiddetli hale gelir ve hafifler. Behçet hastalığı belirtileri ve semptomları vücudun hangi bölgelerini etkilendiğine bağlı olarak değişir. Genel olarak belirtiler;
- Ağız yaraları oluştuğunda,
- Göz iltihabı oluştuğunda,
- Deri döküntüleri ve lezyonları oluştuğunda,
- Genital yaralar oluştuğunda kendini gösterir.
Görülen belirti ve semptomlar hastalığın nasıl ilerleyeceğini, sürecin nasıl olacağını belirler. Behçet rahatsızlığı sürecinde en çok etkilenen bölge ağızdır. Bu rahatsızlık, ağız içinde oluşan ve çevresinde aftlara benzeyen ağrılı ağız yaraları ile bilinir. Küçük ağrılı ve kabarık yaralar hızla ağrılı ülserlere dönüşür. Yaralar genel olarak bir ile üç hafta içinde iyileşir, ancak bu rahatsızlık sıklıkla kendini tekrarlar.
Bu sendromda bazı kişilerin vücutlarında sivilceye benzer yaralar oluşur. Diğer durumlarda, Behçet hastalığı deride, özellikle de alt bacaklarda kırmızı renkte şiş ve aşırı hassas nodüller meydana getirir. Ayrıca bu sendrom anormal doku büyümelerine neden olur. Üreme organlarında özellikle skrotum ve vulvada kırmızı renkte ve açık yaralar görülür. Bu yaralar genel olarak ağrılıdır ve iyileştiğinde bulunduğu ciltte iz bırakır.
Behçet Sendromunda Doktor Tedavisinin Önemi
Behçet rahatsızlığından mustarip olan kişilerde göz iltihabı da vardır. Üveit, gözün tam ortasında yer alan ve üç tabakadan oluşan üvea tabakasında meydana gelen iltihaplanmadır. Her iki gözde de kızarıklık oluşur, ağrı oluşur ve bulanık görmeye neden olur. Behçet sendromu olan kişilerde bu belirti durumu zaman içerisinde alevlenir ya da hafifler. Tedavi edilmeyen üveit zaman içerisinde görme kaybına ya da körlüğe kadar neden olabilecek sonuçları vardır. Gözünde Behçet hastalığı olan kişiler ihmal etmeden düzenli olarak göz doktoruna görünmelidir. Uygun tedaviye başlamak bu semptomun daha da kötüleşmesini önlemeye yardımcı olabilir. Behçet rahatsızlığı olan kişilerde genel olarak en belirgin olarak dizde şişlik ve ağrı olur. Bazı durumlarda bu şişliklere ayak bilekleri, dirsekler ve bilekler de eklenir. Belirti ve semptomlar kendi kendine iyileşip kaybolmadan önce 1 ila 3 hafta aralığında sürebilir.
Damarlarda bir kan pıhtısı meydana geldiğinde bu durum iltihaplanmaya kollarda ya da bacaklarda kızarıklığa, ağrı oluşmasına ve şişmeye neden olur. Oluşan büyük arter ve ven iltihabı ayrıca olarak anevrizma, vazokonstriksiyon ya da tıkanıklık gibi komplikasyonlara neden olabilir. Behçet hastalığı genel olarak sindirim sistemini karın ağrısı, ishal yapma, kanama oluşması gibi çeşitli belirti ve bulgular şeklinde etkiler. Hastalık beyin sisteminde ve sinir sisteminde iltihaplanmaya neden olarak ateş yapar. Baş ağrısı yapar, baş dönmesi yapar, denge kaybı ya da felce neden olur. Behçet rahatsızlığına işaret edebilecek normalin dışında belirti ve semptomlar fark eden kişiler bir uzman doktora başvurmalıdır. Tanısı konulmuş olan Behçet sendromu olan kişiler ise herhangi bir yeni belirti ya da semptom fark ettiklerinde kendi doktorlarına başvurmalıdırlar.
Behçet Hastalığı Nasıl Tespit Edilir?
Behçet rahatsızlığı için tanı konulacak bir test yoktur. Sonuç olarak, doktor hastalığın tanısı ve teşhisi için vücutta yer alan belirti ve semptomları inceler. Bu hastalığa sahip olan hemen hemen her insanda ağız yarası oluştuğundan, Behçet hastalığı teşhisi konmadan önce yılda en az üç kez bireyde ağız yarası görülmesi gerekir. Ayrıca bu tanının konulabilmesi için en az iki ek işaret daha gereklidir. Bunlara tekrarlayan genital yaralar, göz iltihabı oluşması ve cilt yaraları oluşması da dâhildir. Bu durumda, diğer tıbbi rahatsızlıkların olasılığına karşı kan testleri yapılır. Paterji testi, Behçet sendromu için kullanılabilecek mevcutta olan dolaylı testlerden biridir. Doktor bu testi uygulamak için deri altına tamamen steril bir iğne sokar ve aradan iki gün geçtikten sonra bölgeyi muayene eder.
Uygulanan enjeksiyon yerinde küçük boyutlarda, kırmızı renkte bir yumru belirirse, bağışıklık sistemi küçük yaralanmalara dahi aşırı tepki veriyor demektir. Bu test Behçet hastalığı varlığını kesin olarak doğrulamasa bile tanının konulmasına yardımcı olur.
Behçet Hastalığının Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Behçet rahatsızlığının tedavisi ve süreci kişinin şikâyetlerine göre belirtilerine göre farklılık gösterir. Tedavi seçenekleri arasında kişinin yaşam tarzında yer alan değişiklikler ve uzun süre kullanılması gereken ilaçlar yer almaktadır. Behçet rahatsızlığında kullanılacak olan ilaç tedavisi, hastalığın şiddetine ve hastalığın vücuttaki konumuna göre değişiklik gösterebilir. Behçet hastalığı tipik olarak ağızda aft ile eşdeğerdir.
Ağızda aft, hastanın sonuç olarak yaşam kalitesi düşürür. Kortizon spreyleri ya da solüsyonları genellikle sık sık tekrarlayan oral aftların tedavisinde etkin olarak kullanılır. Genital bölgede yer alan ülserler de aftlara benzer şekildedir. Genital bölge için de kortizon içeren solüsyonlar ya da kremler de önerilir. Ayrıca bacak ağrısını dindirmek için doktor tarafından çeşitli ağrı kesiciler de reçete edilir. Behçet rahatsızlığı olan kişiler düzenli olarak izlenmeli ve tedavileri sürekli olmalıdır. Behçet hastalığı, tedavinin düzenli yapılmadığı veya kesintiye uğratıldığı durumlarda körlüğe neden olur.
